Plizyè òganizasyon ak patikilye depoze nan Sid Florid yon plent pou fè konnen Lakwa Wouj Ameriken ansanm ak lòt ajans li yo ta gen prèske yon milya dola don yo te ranmase pou ede viktim tranblemantè devastatè nan peyi DAyiti an 2010, men lajan sa yo ta itilize pou lòt bagay.
Plent sa a, ki fèt pa “Haitian Diaspora Political Action Committee” di : olye Lakwa Wouj te itilize lajan sa yo pou ede moun ki nan bezwen yo, li ta sèvi ak fon sa yo pou rezoud pwoblèm finans li ak pou finanse pwojè ki pa gen okenn koneksyon ak tranblemanntè a.
Komite a, ansanm ak yon gwoup donatè ak moun ki te sipoze benefisye, depoze yon aksyon kolektif lendi. Yo akize Lakwa Wouj Ameriken, Lakwa Wouj Entènasyonal, ak Lakwa Wouj Ayisyen kòm kwa yo manipile opinyon piblik la pou fè moun bay don atravè kanpay emosyonèl, epi mal jere oubyen fè move itilizasyon fon sa yo.
Aprè tranblemanntè 7.2 ki te frape Ayiti a, ki te touye anviwon 300,000 moun e kite plis pase 1.5 milyon moun deplase, Lakwa Wouj ansanm ak lòt ajans li yo ta ranmase prèske yon milya dola don. Sepandan, daprè plent la, yon gwo pati nan lajan sa a ta itilize pou peye dèt òganizasyon an, olye yo te sèvi ak li pou ede rekonstriksyon an Ayiti.
Pati ki depoze plent yo fè konnen akize yo te konnen byen ke yo pa t gen entansyon sèvi ak fon yo dirèkteman pou ede Ayiti, men yo te twonpe piblik la ak deklarasyon piblik, sèvi ak imaj touchan ak videyo ki montre soufrans Ayisyen yo pou ankouraje jenerozite donatè yo.
Komite a fè konnen deklarasyon Lakwa Wouj konsènan aksyon yo nan Ayiti, tankou konstwi lopital ak repare kay, se “yon verite ki fasil pou demanti.” Yo mete aksan sou anpil pwojè ki swa te anreta oubyen ki pa t janm reyalize, viktim yo pat resevwa ankenn èd adekwa.
Pati ki depoze plent yo dekri Lakwa Wouj kòm “òganizasyon ki pwofite sou mizè,” di òganizasyon an eksplwate detrès moun ki pi pòv yo pou pran resous nan men sosyete a, pandan l ap pretann l ap aji nan avantaj yo.
Daprè komite a, 100 milyon dola don yo te kolekte ant 2010 ak 2024 te itilize pou kouvri defisi finansye 150 milyon dola òganizasyon an te genyen. Anplis, 400 milyon dola ta sèvi nan pwojè ki pa gen okenn rapò ak Ayiti oubyen popilasyon li.
Plenyan yo fè konnen ant 2010 ak 2024, Lakwa Wouj te prepare repons pou katastwòf nan Ayiti, pa pou ede viktim yo, men pou pwofite sou soufrans yo.
An repons, Nicole Maul, ki se pòtpawòl Lakwa Wouj Ameriken, rejte akizasyon yo, li fè konnen akizasyon yo “san fondman.” Li te fè konnen tout fon yo te kolekte pou Ayiti te mete nan yon kont restrenn ki te sèlman itilize pou pwogram ki gen rapò ak asistans viktim tranblemantè a.
“Lakwa Wouj Ameriken te depanse ak distribye tout fon yo te kolekte pou Ayiti nan sèvis tankou abri, sekou ijans, sante, prevansyon kolera, dlo ak sanitasyon, mwayen pou viv, ak preparasyon pou katastwòf,” daprè sa Maul te fè konnen.
Plent la mete aksan tou sou rezilta yon ankèt ki te fèt an 2015 pa ProPublica ak NPR, ki te soulve kesyon sou efikasite depans Lakwa Wouj nan Ayiti.
Daprè dokiman entèn yo te egzamine pandan ankèt sa a, yon gwo pati nan don yo te itilize pou frè administrasyon, pandan chanjman pèsonèl ak reta nan biwokrasi te ralanti avansman pwojè sekou yo.
Ankèt la te montre Lakwa Wouj te egzajere kantite kay li te bati epi te fè deklarasyon ki doute sou kantite moun ki te benefisye de pwogram li yo.
Plenyan yo reklame plis pase yon milya dola nan domaj enterè pou fwod, anrichisman san rezon, movez fwa ak detounman fon. Yo fè konnen enkapasite Lakwa Wouj pou bay yon èd adekwa te agrave soufrans viktim tranblemanntè a.
“Majorite nan don sa yo te mal itilize oswa mal jere, e responsab yo dwe rann kont,” daprè sa plenyan ho fè konnen.
Ka sa se jij distri ameriken an chèf, Cecilia Altonaga k ap gen pou travay sou li. Se prezidan George W. Bush ki te nome jij la.
Daprè plizyè rapò sou fon yo te kolekte pou Ayiti aprè tranblemantè a, mwens pase 1% nan don yo Lakwa Wouj te ranmase ta depanse pou viktim yo.
Clinton Global Initiative, ki te kreye pa ansyen prezidan Bill Clinton ak madanm li, fè fas ak akizasyon sa yo tou, paske yo te patisipe anpil nan efò pou ranmase fon aprè tranblemanntè 12 janvye a.
Tranblemantè 12 janvye 2010 te fè anpil deg nan peyi Dayiti. Anplis pèt lavi moun, katastwòf la te lakòz dè milya de dola nan domaj, kraze anpil enfrastrikti tankou wout nan kapital la, Pòtoprens. Anpil sivivan te oblije viv nan kan pwovizwa, san aksè ak dlo potab, elektrisite oswa sistèm pou wete dlo egou.
Aprè tranblemantè a, kominote entènasyonal la te angaje plis pase 5.3 milya dola pou efò rekiperasyon, epi dè milyon anplis te al jwenn òganizasyon imanitè tankou Lakwa Wouj. Fon sa yo te sipoze pou “rekonstriksyon Ayiti.” Sepandan, pat gen anpil nan pwojè rekonstriksyon yo ki te reyèlman fèt. Pa egzanp, Palè Nasyonal Ayiti a, ki te prevwa pou rekonstriksyon pa gen anyen ki fèt. Se kek vye anga ak tant ki te konstui nan espas la depi plis pase dis lane.
Plent sa a ajoute yon lòt nivo kontwòl sou efò repons Lakwa Wouj Ameriken pou katastwòf, espesyalman nan Ayiti.
Menm si òganizasyon an fè konnen li te kenbe angajman li yo, kritik yo mete aksan sou mank transparans ak responsablite ki fè yo pa fè twòp konfyans nan pawòl Lakwa Wouj yo.
Pati plenyan yo espere ke ka yo a pral mete limyè sou akizasyon move jesyon yo e bay jistis a moun ki kontinye soufri konsekans dirab tranblemanntè a.